نقد و نظر دربارهٔ مناظرهٔ زیباکلام و سلیمی‌نمین(۳)
آقای زیباکلام! ما چه‌گونه ما شدیم؟
انکار نمی‌کنم که نه فقط دلم با جنابِ زیباکلام نیست، بلکه با استدلال‌ها و مباحثِ ایشان حتی نمی‌توانم ذهن خودم را اقناع کنم. این یادداشت «واکنش ذهن من» است به این مناظره.
امتیاز:
مصطفی غفاری:
پیش‌نوشت: گزارشی از مناظرهٔ روزِ جمعهٔ آقای سلیمی‌نمین و آقای زیباکلام دربارهٔ 13 آبان و رابطه با آمریکا را در سایت‌ها خواندم. راستش شیوهٔ بحثِ جنابِ سلیمی‌نمین را کلاً نپسندیدم و دفاع و حملهٔ ایشان در مناظره را هم قبول ندارم. از آن طرف به عنوانِ مخاطبِ مناظره که نمی‌تواند بی‌طرف باشد یا دست‌کم بعد از مناظره نمی‌تواند بی‌طرف بماند، انکار نمی‌کنم که نه فقط دلم با جنابِ زیباکلام نیست، بلکه با استدلال‌ها و مباحثِ ایشان حتی نمی‌توانم ذهن خودم را اقناع کنم. این یادداشت «واکنش ذهن من» است به این مناظره.
***
صادقِ زیباکلام کتابی خواندنی دارد به نام «ما چگونه ما شدیم» و آن‌جا مانندِ بسیاری از روشنفکرانِ معاصر دغدغه‌اش این است که چرا ما ایرانیان از قافلهٔ تمدن عقب‌افتاده‌ایم و ریشه‌های ماجرا چیست و از کی شروع شده؟
اگر بخواهم بحثِ اصلیِ مناظرهٔ روزِ جمعهٔ او و عباس سلیمی‌نمین را در چهارچوب همین روش درک کنم، دوست دارم از ایشان بپرسم:
آقای زیباکلام! با توجه به اینکه می‌دانیم پدیده‌هایِ اجتماعی مانند «آمریکاستیزی» تک‌علتی نیستند و در کنش-واکنش میان بازیگران ساخته می‌شوند، لطفاً بفرمایید ما ایرانی‌ها چرا و چگونه و از کی آمریکاستیز شده‌ایم؟
آیا مردمِ ایران شبی چون همیشه و مانند دیگران به خواب رفته و سپیده‌دم، با چنین روحیه‌ای برخاسته‌اند؟ ماجرا دقیقاً از کجا شروع شده و از کی به این سطح از بیگانگی و دشمنی رسیده‌ایم؟ کنش و واکنش‌هایِ ما و آمریکا هر یک چه سهمی در این معادله داشته‌اند؟ آیا ماهیتِ دوطرفهٔ ماجرا به این معنی است که سهم ایران و آمریکا را در این منازعه باید بالمناصفه دانست؟
راستی، می‌دانید که پدیدهٔ آمریکاستیزی تنها منحصر به افکارِ عمومی ایران نیست؛ حتماً شما هم کتاب آقای «روژه گارودی» پژوهشگرِ تاریخ و سیاستِ معاصر را که با همین نام در ایران منتشر شده دیده‌اید؟ آیا استدلال‌ها و استنادهایش را به‌خاطر دارید؟
خب، اگر آمریکاستیزی پدیده‌ای محدود به مرزهایِ جغرافیای اندیشه ما نیست، بفرمایید «ما شهروندان این دهکده جهانی»، چرا آمریکاستیز شده‌ایم؟
کمی خودمانی‌تر: ما چگونه ما شدیم؟