به گزارش روابط عمومی سرچشمه، دکتر محسن اسماعیلی در جلسه پنجاه و هشتم با نامه 69 نهج البلاغه، نعمت بودن الطاف الهی را به بینش و عملکرد انسان مربوط دانست و گفت: حضرت امیرالمومنین امام علی علیه السلام در نامه 69 سه دستورالعمل معرفی فرموده است که «وَاسْتَصْلِحْ کُلَّ نِعْمَة أَنْعَمَهَا اللهُ عَلَيْکَ، وَلاَ تُضَيِّعَنَّ نِعْمَةً مِنْ نِعَمِ اللهِ عِنْدَکَ، وَلْيُرَ عَلَيْکَ أَثَرُ مَا أَنْعَمَ اللهُ بِهِ عَلَيْکَ» این سه جمله بر محور نعمت است که چگونگی رفتار انسان مومن با نعمت‌های خدای متعال را بیان می‌فرماید و بر این اساس، نعمت یا نقمت بودن هر چیز به بینش انسان بستگی دارد.
در ادامه گزیده‌ای از سخنان دکتر اسماعیلی را بخوانید:
- نعمت در ادبیات دینی یعنی آنچه که راه بهشت را برای انسان هموار می‌کند. هرچند که بهشت از بهره مندی از حور و نعمت‌های بهشتی تا دیدار حضرت رب و بهره مندی از الطاف ویژه الهی گسترده است.
- طبق فرموده حضرت امیرالمومنین علیهالسلام، یکی از نعمت‌های دنیایی داشتن مقام دنیایی است که از سایر لذات دنیایی بیشتر است اما آن حضرت می‌فرماید زمانی از این نعمت لذت می‌برم که بتوانم از طریق آن راه بهشت را هموار کرده و حقی را از طریق آن احیا کنم.
- نعمت یا نقمت بودن از یک سو به بینش ما بستگی دارد و از سوی دیگر به عملکردمان مربوط است. به عبارت دیگر تشخیص نعمت به بینش و باقی ماندن آن نعمت به عملکردمان منوط است.
- خداوند متعال تمام مقدمات و لوازم لازم برای مومن بودن ما را فراهم کرده که شامل الطاف ظاهری و الطاف خفیه می‌شود. در عین حال خداوند نه نعمت خود را پس گرفته و نه آن را به نقمت تبدیل می‌کند. همانطور که خداوند در آیه 52 و 53 سوره مبارکه انفال می‌فرماید: « کَدَأْبِ آلِ فِرْعَوْنَ وَ الَّذينَ مِنْ قَبْلِهِمْ کَفَرُوا بِآياتِ اللَّهِ فَأَخَذَهُمُ اللَّهُ بِذُنُوبِهِمْ إِنَّ اللَّهَ قَوِيٌّ شَديدُ الْعِقابِ؛ ذلِکَ بِأَنَّ اللَّهَ لَمْ يَکُ مُغَيِّراً نِعْمَةً أَنْعَمَها عَلي قَوْمٍ حَتَّي يُغَيِّرُوا ما بِأَنْفُسِهِمْ وَ أَنَّ اللَّهَ سَميعٌ عَليمٌ؛ مانند شیوه خاندان فرعون و آنان که پیش از ایشان بودند (که) به آیات خدا کفر ورزیدند، پس خدا به گناهانشان بگرفت که خدا نیرومندی است شدید العقاب. (و) این بدانست که خدا تغییر دهنده نعمتی که به قومی ارزانی داشته نیست تا آنکه خود ایشان تغییر دهند آنچه را که در خودشان است (با علم به اینکه) خدا شنوای دانا است» بر اساس آیه شریفه، نعمت‌های خدا آیات الهی هستند و آل فرعون به دلیل پس دادن نعمت‌های خدا و عملکرد بد خود مشمول عذاب شدند. به عبارت دیگر خداوند متعال از هیچ نعمتی بر بنی اسرائیل کوتاهی نکرد و آنها را به سروری رساند، اما آنها کفران نعمت کرده و مهر خواری و بدبختی بر پیشانی شان به دلیل عملکرد آنهاست.
- حضرت امیرالمومنین علیه السلام در خطبه 129 نهج البلاغه از اوضاع زمان خود گلایه می‌کنند که:« اضْرِبْ بِطَرْفِکَ حَیْثُ شِئْتَ مِنَ النَّاسِ، فَهَلْ تُبْصِرُ إلاَّ فَقِیراً یُکَابِدُ فَقْراً، أَوْ غَنِیًّا بَدَّلَ نِعْمَةَ اللهِ کُفْراً، أَوْ بَخِیلاً اتَّخَذَ الْبُخْلَ بِحَقِّ اللهِ وَفْراً، أَوْ مُتَمَرِّداً کَأَنَّ بِأذُنِهِ عَنْ سَمْعِ الْمَوَاعِظِ وَقْراً ؛ به هر سو که مى‌خواهى نگاه کن! آيا جز فقيرى که با فقر دست به گريبان است، يا ثروتمندى که نعمت خدا را کفران کرده، يا بخيلى که بخل را در اداى حقوق الهى سبب فزونى ثروت شمرده، يا گردن کشى که گوش او از شنيدن اندرزها، کر است، شخص ديگرى را مى بينى؟!» نکته قابل توجه این است که بخیل بودن تنها به معنی استفاده از اموال در راه حرام نیست، بلکه اگر انسان از نعمت خدا استفاده نکند هم بخیل محسوب می‌شود.
- چه کنیم نعمت، نعمت بماند و تبدیل به حجت خدا علیه خودمان نشود؟ حضرت امیرالمومنین علیهالسلام می‌فرماید که کمترین کار این است که نعمت خدا را در راه دشمنی با خدا و برانگیختن خشم خدا مصرف نکنیم. به عبارت دیگر باید از نعمت‌های خدا خوب استفاده کنیم و بیهوده وامگذاریم.
- پیامبر اسلام (ص) می‌فرمایند: « یقول الله تبارک و تعالی: یا ابن آدم ما تنصفنی، اتحبب الیک بالنعم و تتمقت الی بالمعاصی، خیری الیک منزل و شرّک الیّ صاعد و لا یزال ملک کریم؛ خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید: ای فرزند آدم! تو با من به انصاف رفتار نکردی، من با ارزانی داشتن نعمت بر تو، با تو دوستی کردم و تو به نافرمانی و ارتکاب معصیت با من دشمنی می‌نمایی؛ خوبی‌های من به سوی تو سرازیر شد و شر و بدی‌های تو به سوی من همواره بالا آمد.»
- در عبارت ««وَاسْتَصْلِحْ کُلَّ نِعْمَة أَنْعَمَهَا اللهُ عَلَيْکَ» کلمه استصلح ضد استفساد است. اگر چیزی را خراب کرده و از بین ببریم، استفساد کرده ایم. اما اگر از چیزی نه تنها درست استفاده می کنیم بلکه به آن رسیدگی کنیم تا روز به روز بهتر شود، یعنی استصلاح کرده‌ایم. همان طور که حضرت امیرالمومنین در نامه 59 نهج البلاغه می‌فرماید که مالک اشتر به سرزمین مصر فرستادم تا چند کار انجام بدهد از جمله اینکه اهلش را استصلاح کند. پس ماموریت مالک اشتر این بوده که نه تنها مردم را سالم نگه دارد، بلکه آنها را تعلیم و تربیت کرده و رشد دهد.
- اگر کسی از نعمت خداوند در راه رضای خدا استفاده کند، اولا آن نعمت باقی می‌ماند و ثانیا توسعه پیدا می‌کند.
- در عبارت «وَلاَ تُضَيِّعَنَّ نِعْمَةً مِنْ نِعَمِ اللهِ عِنْدَکَ» حضرت امیرالمومنین علیهالسلام بر ضایع نکردن نعمت خداوند تاکید کرده‌اند، چون معمولا ما از نعمت‌های خداوند در راه دشمنی با خداوند استفاده نمی‌کنیم، بلکه آن را انبار می‌کنیم و خودمان از آن بهره نمی‌بریم که این کار هم مصداقی از ضایع کردن نعمت خداست.برای دریافت مشروح جلسه روی لینک زیر کلیک نمایید.دکتر اسماعیلی.docx